Ders Dinlerken Uykumuz Neden Gelir?
Ders Dinlerken Uykumuz Neden Gelir?
Bilimsel bir araştırmada, beynimizin ödül sisteminin bir parçası olan nükleus akumbens (NAcc) adlı bölgenin aynı zamanda uykuyu da tetiklediği keşfedildi.
Nükleus akkumbens bölgesi, beyinde korpus striatumun sınırında bulunur. Beyinde iki yarım kürede de bulunmaktadır. Bu çekirdeğin yapısında birçok dopamin reseptörü vardır ve bu reseptörler farklı kognitif yani bilişsel süreçlerin işleyişinde rol alır. Beyindeki nükleus akkumbens bölgesinin görevleri arasında haz alma, motivasyon, ödül gibi süreçlerin kontrol edilmesi yer alır. İnsanın hoşuna giden pek çok şey dopamin salgılanmasına yol açar ve bu durum beynimizde ki nükleus akkumbensi uyarır. Böylelikle dopamin salgılanır ve bu dopamin salınımının ödüllendirici bir etkiye yol açar
Ancak sonuçları yayımlanan araştırmadaki yeni bilgiler ders dinlemek, yolculuk yapmak gibi uyaran miktarının düşük olduğu yani sıkıcı olabilen durumlarda neden uykumuzun geldiğini açıklamamıza olanak sağlıyor. Normal şartlarda, uyanık olduğumuz saatler boyunca beynimizdeki adenozin molekülü miktarı artar ve uyku yolaklarını harekete geçirir. Adenozin almaçlarından A2A’nın nükleus akumbens bölgesinde yoğun olarak bulunması, bilim insanlarına bu bölgenin adenozin yığılmasına gerek kalmadan beyni yavaş dalga uykusuna sürüklediğini düşündürdü. Kahve ve çay aracılığıyla alınan kafein molekülleri, A2A reseptörlerini engelleyerek uyanık kalmaya yardımcı uyaran görevi görebilir. Işıklandırmanın iyi olmadığı dersliklerde uykumuzun gelmesinin tetikleyicisi ise güneş ışığı bileşenlerinden mavi ışığın eksik olmasıdır. Beynimizde uyku-uyanıklık döngüsünü yöneten üst kiyazmatik çekirdek (SCN), gözdeki retinadan aldığı mavi ışık sinyalleriyle vücudumuzu uyanık tutar. Ortamdaki mavi ışık miktarı azaldıkça SCN, vücudu uyku periyoduna yönlendirmeye başlar. Böylelikle kendimizi karşı konulamaz bir uykunun kollarında buluruz.
Bu durumun önüne geçmek için neler yapılabilir?
Uykuya dalmamızı engelleyen mavi ışıktan kaçınmalıyız. Geceleri uykuya dalmadan en az bir saat önce telefon, tablet, bilgisayar, televizyon gibi cihazların yaydığı ışıktan uzak durmak önemli bir noktadır.
Havalandırılmış ve gürültüsüz bir ortamda uyumak da uyku kalitesini arıtan etkenlerden.
Ders esnasında not almak, katılımcı bir yaklaşım sergilemek, soru sormak ise derste uyumanın önüne geçebilecek bazı küçük püf noktaları.
